Kiedy i jak przycinać jabłonie?

Pierwsze cięcie drzewka owocowego zawsze wykonujemy tuż po posadzeniu. Bez względu na to, czy jabłonie trafiły do gruntu jesienią czy wiosną, tniemy je zawsze w ich pierwszą wiosnę w ogrodzie. Może to być nawet dzień posadzenia drzewka. Zabieg ten ma na celu wyrównanie proporcji między bryłą korzeniową a koroną, by składniki, które korzenie są w stanie pobrać, były adekwatne do gałązek, które trzeba odżywiać. Usuwa się także wszystkie pędy rosnące równolegle do przewodnika, będące dla niego konkurencją.

Kupując jabłonie z odkrytymi korzeniami, kupujesz sadzonki dwuletnie. Większość z nich będzie miała główny przewodnik i niedługie boczne pędy. Może się jednak zdarzyć, że drzewko owocowe jeszcze nie wykształciło gałęzi – to nie jest żadna skaza (różne odmiany mają różne tempo), cały czas jest to pełnowartościowa sadzonka.

Jeżeli drzewko jabłoni jest nierozgałęzione, wystarczy ściąć je na wysokości ok. 80 cm. Jeśli rosną pędy boczne, te najdłuższe skracamy o około 1/2 długości. Te krótkie pozostawiamy bez ingerencji. Obcinamy także wierzchołek zazwyczaj na wysokości ok. 30–40 cm nad ostatnią gałązką. Gdy jest on krótszy, obcinamy go o kilka centymetrów, by pobudzić jabłoń do rozkrzewiania. Jeżeli pędy boczne rosną skumulowane w jednym kierunku, przerzedzamy je, mając na uwadze, że chcemy, by dorosłe drzewo miało konary we wszystkich kierunkach. Tak przycięta sadzonka, szybciej i lepiej się przyjmie.

Cięcie formujące wykonuje się przez pierwsze lata wzrostu drzewa. Można wybrać dogodną porę, ale najważniejsze jest, aby dni po cięciu były w miarę ciepłe. Przymrozki oddziałujące na świeże rany mogą je niszczyć, dlatego istotne jest nie tylko wybranie odpowiedniego momentu, ale także późniejsze zabezpieczenie miejsc cięć.

Koronę jabłoni formujemy zazwyczaj w kształcie wrzeciona, choć jest to indywidualna sprawa ogrodnika, jaki typ korony zastosuje. Przy tym typie korony najniżej położone gałęzie są najdłuższe, a im wyżej, tym krótsze. Przypomina to nieco choinkę. Trójkątna korona ma wiele zalet: drzewo pozostaje w zasięgu sekatora i rąk, promienie słoneczne docierają do wszystkich gałęzi i do wnętrza korony, a drzewo rośnie stabilnie.

Aby uzyskać koronę wrzecionową, należy już od początku przyginać gałęzie do poziomego położenia. Wycinamy gałęzie umiejscowione bardzo nisko, zbytnio zagęszczające oraz uszkodzone. Początkowo do odginania gałęzi mogą posłużyć spinacze, wykałaczki lub woreczki z piaskiem. Z czasem warto podwiązywać pędy do kołków wbitych w ziemię. Należy to robić delikatnie, aby pędy uzyskały jedynie poziomy kąt w stosunku do ziemi.

Najważniejsze są najniższe piętra gałęzi. Te wyższe można odginać za pomocą spinaczy. Jeśli pęd rośnie pod zbyt ostrym kątem i jest trudno go odgiąć, można go całkowicie wyciąć. Przy formowaniu wrzecionowej korony zaleca się użycie palika oraz podwiązanie do niego sadzonki.

 

Warto pamiętać, że w sadach towarowych, w których drzewka owocowe jabłoni posadzone są w gęstej rozstawie, cięcie powinno być radykalne, by gałęzie nie nachodziły na siebie, nie krzyżowały się, plątały. Im większe odstępy drzew od siebie, tym można mniej skracać. Pojedyncze solitery czy drzewko rosnące przed domem może wymagać tylko sporadycznego cięcia. Należy jednak mieć na uwadze, że zadbana jabłoń wyda duże, smaczne owoce. Ta pozostawiona sama sobie będzie plonować drobnymi jabłkami.

Na przełomie lipca i sierpnia wycinamy wilki rosnące na jabłoniach, czyli grube pędy skierowane prosto do góry, na których nie będzie owoców. Zabierają one jedynie składniki pokarmowe i energię drzewa, będąc jednocześnie zupełnie nieprzydatnymi. Zostawiamy pędy rosnące ukośnie, gdyż w kolejnych latach będą budować koronę i pojawią się na nich owoce, bo jabłoń owocuje na pędach 2-, 3- i 4-letnich. Warto pamiętać, że letnie cięcie jabłoni nie może być przeprowadzone zbyt wcześnie, np. w czerwcu, gdyż drzewo wypuści nowe wilki, co marnotrawi pracę.

Starsze drzewa jabłoni zazwyczaj wymagają cięcie prześwietlającego. Wykonuje się je albo przed zimą, albo wczesną wiosną, gdy drzewa są w spoczynku. Polega ono na usunięciu wszystkich zbędnych pędów, znajdujących się w koronie. Przede wszystkim są to gałęzie rosnące do środka, krzyżujące się, utrudniające prowadzenie jabłonki. Usuwa się także zniszczone, połamane czy suche gałązki. Prześwietlanie jabłoni powala na przerzedzenie korony, dzięki czemu promienie słoneczne docierają do zakamarków wewnątrz, a co za tym idzie, ryzyko chorób grzybowych jest mniejsze. Grube i stare gałęzie tniemy metoda na czop – nie przy samym przewodniku, a pozostawiając kikut, czyli czop. Im grubszy był konar, tym dłuższy czop pozostawiamy. Zapobiega on przemarzaniu w tym miejscu przewodnika i wnikaniu chorób.

Drzewka owocowe tniemy zawsze ostrym sekatorem, wykonując jedno szybkie cięcie. Nie wolno męczyć i kaleczyć jabłoni, zaciskając kilkukrotnie narzędzie na gałęzi. Dopiero dorosłe drzewa mogą wymagać użycia piły, gdy zaistnieje konieczność wycięcia starych konarów. Narzędzia zawsze dezynfekujemy przed i po zabiegu. Jeżeli mamy w sadzie drzewa chore, u których wycinamy gałęzie, dezynfekujemy sekator po każdej z nich, aby nie przenosić patogenów. Miejsce cięcia zabezpieczamy maścią do gałęzi. Amatorzy powinni wybierać wiosenne terminy cięcia, gdyż jeżeli źle wybiorą czas jesienią, drzewa będą przemarzać, gdy rany nie zdążą zagoić się do zimy.