Rak bakteryjny to choroba atakująca wiele gatunków drzew owocowych. Najbardziej podatne na jego występowanie są czereśnie, wiśnie i morele. Objawy raka bakteryjnego można dostrzec na nadziemnych częściach rośliny. Za charakterystyczny uznaje się obfity wyciek gumowatej substancji spod pęknięć na korze. Czy można przeciwdziałać chorobie? Jak zwalczać raka drzew?
Rak bakteryjny drzew owocowych — choroba atakująca sady owocowe
Rak bakteryjny drzew owocowych jest chorobą wywoływaną przez bakterię o nazwie Pseudomonas syringae. Atakuje wiele gatunków roślin, zwłaszcza tych pochodzących z rodziny różowatych, takich jak: wiśnie, czereśnie, jabłonie, grusze czy śliwy domowe.
Choroba jest zaraźliwa i bardzo szybko przenosi się na inne drzewa owocowe, co jest szczególnie niebezpieczne w sadach, zwłaszcza w ciepłe i wilgotne dni. Prowadzi bowiem do obumierania całych drzew i spadku plonów, przynosząc poważne straty finansowe sadownikom.
Główne przyczyny raka bakteryjnego drzew owocowych
Rak bakteryjny najczęściej powstaje poprzez otwarte rany drzew owocowych. Przyczyny naruszające strukturę drzewa mogą być różne - mrozy, grad, zwierzęta. Dlatego młode drzewka warto zabezpieczać przed zwierzętami, jeżeli rosną w pobliżu łąk, sadów itd. Po każdej ingerencji w organy drzewa warto zastosować oprysk przeciwgrzybowy. Pamiętajmy także, że rany po przycinaniu powinny być zabezpieczone maścią ogrodniczą, gdyż przez nią również mogą dostać się bakterie powodujące raka bakteryjnego. Ponadto, narzędzia przy przycinaniu powinny być czyste i zdezynfekowane. Systematycznie usuwać trzeba także małe, martwe, uschnięte gałęzie, tzw. kikuty, najczęściej powstałe po dawnym przycinaniu. Takie gałązki trzeba usunąć tuż przy samej nasadzie.
Powyższe zdjęcie przedstawia wycinanie tzw. kikutów, rosnących głównie na przy pniu i silnych konarach.
Niewycięte mogą powodować w przyszłości raka bakteryjnego.
Prawidłowe cięcie drzew owocowych jest ogólnie bardzo ważne do zachowania ich zdrowotności. Początkowo, wszystkie drzewka można przycinać wiosną, ale np. drzewa pestkowe przycina się w przyszłości po owocowaniu, dlatego termin cięcia musi być dopasowany do gatunku.
Jaka jest szkodliwość raka bakteryjnego drzew owocowych?
Rak bakteryjny drzewek owocowych jest poważnym problemem dla gospodarki, ponieważ powoduje znaczne straty w uprawach owoców. Już relatywnie krótki czas wystarczy, aby zaatakować całe uprawy sadownicze i narazić sadowników na utratę całej uprawy i inwestycji. Sytuację utrudnia fakt, że chorobę trudno jest zdiagnozować. W tym czasie rak bakteryjny drzew owocowych będzie rozprzestrzeniał się na inne rośliny, prowadząc do ich zniszczenia i konieczności ponoszenia poważnych strat finansowych. Raka drzew owocowych trudno jest zwalczyć. Często wymaga wycinki zainfekowanych gatunków, co nie tylko naraża sadowników na dodatkowe koszty, ale również istotnie przyczynia się do ograniczenia wielkości przyszłych zbiorów, a co za tym idzie – mniejszych dochodów.
Rak bakteryjny drzew pestkowych — zwalczanie i oprysk
Duże straty powodują w szczególności odmiany podatne na tę chorobę. Dlatego, w szczególności sadownicy powinni pamiętać, aby dla tych odmian wybierać odpowiednie stanowisko - o niskiej wilgotności powietrza (wykluczając okolice stawów itp.). Ponadto, cięcie powinno być przeprowadzone w słoneczną pogodę.
Jeśli zauważysz na swojej roślinie objawy sugerujące obecność raka bakteryjnego, Twoje działanie musi być natychmiastowe! Jakiekolwiek odwlekanie w czasie zabiegów zwalczających chorobę będzie wiązało się z koniecznością nawet usunięcia drzewa. Rak bakteryjny bowiem z czasem może objąć nawet cały pień, powodując zamieranie górnej warstwy.
Jak zwalczać raka drzew? Wycinając porażone części drzewa i je spalając! Zaobserwowałeś objawy na korze? W takim razie usuń zainfekowane miejsca, aż dotrzesz do zdrowej tkanki. Rób to ostrożnie i czystymi, zdezynfekowanymi narzędziami, np. scyzorykiem. Należy uważać, aby nie skaleczyć przy tym dłoni. Po oczyszczeniu zastosuj maść ogrodniczą z fungicydem, która zabezpieczy roślinę przed dalszymi uszkodzeniami. Objawy raka bakteryjnego pojawiły się na pędzie? Musisz skrócić gałązkę do zdrowego miejsca lub wyciąć ją w całości, a następnie miejsce cięcie zabezpieczyć maścią ogrodniczą. Ważne jest także usunięcie porażonych owoców czy opadniętych jesienią liści, które nie nadają się na kompost. Porażone chorobą narządy roślin należy spalić. Nie nadają się na kompost.
W zwalczaniu raka bakteryjnego skuteczne są także opryski. Zaleca się ich przeprowadzenie w trzech okresach: nabrzmiewania pąków i kwitnienia (wiosną) oraz opadania liści (jesienią). Dobrym wyborem są fungicydy miedzianowe, takie jak: Miedzian 50 WP czy Miedzian Extra 350 S.C. Co ważne, opryskiwać należy nie tylko zainfekowane drzewo, ale również wszystkie pozostałe (w celach profilaktycznych). Zapobiegawczo opryski należy wykonywać także w szczególności wtedy, gdy rak bakteryjny wiśni, czereśni i innych drzew owocowych występował w ubiegłych latach lub w okolicznych ogrodach czy sadach.
Powyższą ranę trzeba delikatnie oczyścić scyzorykiem i posmarować maścią ogrodniczą.
Rak bakteryjny wiśni
Rak bakteryjny wiśni atakuje nadziemne części rośliny. Pierwszymi, niepokojącymi sygnałami powinno być brunatnienie i zasychanie kwiatów oraz porażenie pędów (w ich wyniku dochodzi do wycieków charakterystycznej, gumowatej substancji). Na owocach zauważalne są ciemne plamy gnilne. Choroba atakuje także liście, tworząc blizny, które potem stają się miejscem zimowania dla bakterii. Z czasem dochodzi również do zamierania kory sadzonek wiśni – w skrajnych przypadkach obejmujących nawet cały obwód pnia.
Jak zwalczać raka bakteryjnego? W początkowych stadiach choroby konieczne jest mechaniczne usunięcie zainfekowanych części roślin i zabezpieczenie ich maścią ogrodniczą. Silnie porażone drzewa należy usunąć z plantacji. Z pomocą przychodzą także opryski miedzianowe, które należy przeprowadzać w czasie nabrzmiewania pąków.
Rak bakteryjny czereśni
Objawy raka bakteryjnego sadzonek czereśni są takie same, jak w przypadku wiśni. Wiosną dochodzi do zamierania i brunatnienia kwiatów i pąków. Na owocach zauważalne są zgniłe plamy. A na liściach tworzą się wodniste plamki, które potem wykruszają się i pozostawiają dziurki. Dochodzi do obfitych wycieków gumowatej substancji. Z czasem także do zamierania kory oraz znacznych części korony.
Zwalczanie polega na usuwaniu zainfekowanych części rośliny i ich paleniu. Miejsca po cięciach należy zabezpieczyć środkami dezynfekcyjnymi. Skuteczne okazuje się również opryskiwanie preparatami miedzianowymi: w czasie kwitnienia, w pierwszej połowie lata, potem po zbiorach i w okresie opadania liści.
Rak bakteryjny moreli
Rak bakteryjny jest chorobą, która atakuje wiele gatunków drzew owocowych. Pojawia się nie tylko na czereśni i wiśni, ale również u sadzonek moreli. Objawy są bardzo podobne do tych występujących na innych roślinach, jednak u moreli występują nieco szybciej w sezonie. Metody zwalczania są takie same, jak w przypadku innych drzew owocowych.
Zwalczanie chemicznymi środkami ochrony roślin
Rak bakteryjny wiśni, czereśni i innych drzew owocowych jest poważną chorobą, która prowadzi nie tylko do uszkodzenia, ale również śmierci rośliny. Dlatego ważne jest, aby nie bagatelizować patogenu i podejmować skuteczne środki do jego wyeliminowania. Pomóc w tym mogą chemiczne środki ochrony roślin. Obecnie do jego zwalczania stosuje się następujące preparaty: Champion 50 WP, Cuproflow 375 SC, Flowbrix 380 SC, Funguran EASY 50 WP, Kocide 101 WP, Miedzian 50 WP, Miedzian Extra 350 SC, Neoram 37,5 WG i Nordox 75 WG.
Zwalczanie ekologiczne raka bakteryjnego
Mechaniczne usuwanie porażonych części roślin to jeden z ekologicznych zabiegów mających za zadanie zwalczyć raka bakteryjnego. Do pozostałych zaliczamy:
- Wybieranie odmian odpornych lub mało wrażliwych na pojawienie się choroby, lub unikanie przy podatnych odmianach stanowisk o dużej wilgotności (okolice stawów itd.).
- Sposoby mechaniczne - oczyszczanie porażonych ran, usuwanie porażonych pędów i owoców, a także grabienie liści. Usuwać trzeba także uschnięte, martwe gałązki na drzewie po przeszłym przycinaniu, tzw. kikuty. Porażone części trzeba spalić.
- Profilaktyczne stosowanie oprysków, również na zdrowych drzewach. Całkowicie ekologiczny środek przeciw rakowi bakteryjnemu można wykonać samemu, sporządzając wywar z czosnku. Z zamienników może być to gotowy preparat Miedzian 50 WP, który posiada certyfikat do upraw ekologicznych i bazuje na składniku miedzi.
- Wapnowanie gleby i korzeni drzew w celu zneutralizowania kwaśnego środowiska sprzyjającego rozwojowi bakterii.
Rak bakteryjny drzew owocowych to poważna choroba, która niesie za sobą ogromne znaczenie gospodarcze. Mając na względzie jej dużą szkodliwość, nie warto czekać na wystąpienie pierwszych objawów, a działać już przed ich pojawieniem. Podjęcie odpowiednich działań profilaktycznych zwiększa szanse na zachowanie drzewek w nienagannej kondycji.