Opryski drzew i krzewów owocowych to niezbędne elementy uprawy. Nawet jeżeli chcemy, by była ona w pełni ekologiczna, ważne jest, by chronić ją przed szkodnikami i chorobami. A jest to możliwe, dzięki preparatom wykonanym nawet czasem samodzielnie. Poznaj więc podstawowe właściwości oprysków i terminarze, kiedy i przed czym chronić ogród.
Informacje wstępne
Pierwsze opryski warto stosować już od pojawienia się listków/pąków/zawiązków. Brzoskwinie powinno się opryskiwać preparatem dopuszczonym do upraw ekologicznych "Miedzian 50WP", ze względu na kędzierzawość liści. Jest to preparat który można stosować także na wszystkie inne drzewa i krzewy owocowe. Zwalcza on wiele chorób min. choroby grzybowe takie jak rdza gruszy czy drobno plamistość, a kończy na chorobach bakteryjnych, np. rak bakteryjny. Jest to preparat prawie że w pełni naturalny, bazujący na miedzi. W pełni naturalne środki ochrony roślin to np. wywar z pokrzywy, czosnku, skrzypu, cebuli lub gotowe, naturalne zamienniki. Na mszyce lub przędziorki sprawdzają się naturalne, specjalne olejki lub "Mospilan 20SP". Gdy owoce robaczywieją w środku, również preparat Mospilan SP jest odpowiedni, należy go jednak użyć odpowiednio wcześnie. Istnieją także odmiany nieco odporniejsze, ale nawet te warto obserwować.
Opryski naturalne
Naturalne opryski mają jedną podstawową zaletę, z której płyną kolejne – są bez chemii. Dzięki temu mają znikomy, a często zerowy czas karencji i prewencji. Nie są szkodliwe dla nikogo, kto będzie mieć z nimi styczność – czy to człowiek, czy zwierze. Do najlepszych oprysków niechemicznych należą między innymi wyciąg z krwawnika pospolitego (parch), gnojówka z pokrzyw (mszyce), wyciąg z mniszka pospolitego (mszyce), wyciąg ze skrzypu (parch), wywary z czosnku lub cebuli (rdza gruszy), napar z chrzanu pospolitego (brunatna zgnilizna drzew pestkowych), olej parafinowy na wiosnę (przędziorek, misecznik).
Środki ostrożności podczas stosowania oprysków chemicznych
Opryski naturalne i niechemiczne są łagodniejsze dla drzew i krzewów. Jednak jeżeli są niewystarczające, można sięgnąć po opryski chemiczne. Bardzo istotne jest przechowywanie, stosowanie oraz utylizacja ich według wytycznych producenta. Należy bezwzględnie zwracać uwagę na okres prewencji, czyli czas, który musi upłynąć od zastosowania preparatu, do ponownego kontaktu rośliny z ludźmi i zwierzętami. Potem równie istotny czas karencji, po upłynięciu którego można bezpiecznie zbierać plony. Warto także zwracać uwagę na toksyczność oprysku, nie tylko dla człowieka, ale też dla zwierząt, pszczół czy innych owadów.
Jak wybrać dzień na wykonanie oprysku?
Jeżeli drzewka owocowe są atakowane przez choroby i szkodniki, czasem możemy chcieć wykonać oprysk jak najszybciej. Jednak trzeba zważać na pogodę. Temperatura powinna oscylować pomiędzy 7 a 25 stopni Celsjusza (w zależności od pory roku). Zbyt duże gorąco w połączeniu z chemią może poparzyć drzewko/krzew. Zbyt niska temperatura sprawi, że oprysk będzie nieskuteczny. Optymalną porą jest bezwietrzny i bezdeszczowy wieczór lub takiż poranek. Nie pryskamy w południe, gdy jest największe słońce. Sprawdzamy uprzednio prognozę pogody, by deszcz nie zmył preparatu, ani silny wiatr nie rozpraszał go w innym kierunku, niż pożądany.
Opryski drzew owocowych – terminarz
Drzewka owocowe możemy opryskiwać przez cały czas, od wczesnej wiosny, aż do późnej jesieni. Jednak warto pamiętać, że to I kwartał jest najbardziej istotny. W okresie bezlistnym wszystkie mogą wymagać ochrony przed chorobami grzybowymi, parchem, brunatną zgnilizną, plamistością liści, miernikowcami, szkodnikami, mszycami czy przędziorkami. W okresie nabrzmiewania pąków poszczególne drzewka owocowe pryskamy na różne choroby/szkodniki – brzoskwinie i morele na raka bakteryjnego, śliwy na torbiele, wiśnie i czereśnie na brunatną zgniliznę, brzoskwinie na kędzierzawość liści, jabłonie na mączniaka. Wszystkie mogą zostać zabezpieczone przed przędziorkami. Gdy zaczynają pękać pąki, jabłonie i grusze ochraniamy przed zarazą ogniową, drzewa pestkowe przed mączniakiem. To czas, w którym warto sięgnąć po produkty naturalne, gdyż lada moment zaczną przylatywać pszczoły i inne owady zapylające. Pierwsze pojawiające się liście to czas opryskiwania gruszy i jabłoni przeciwko parchowi. Gdy pojawiają się pąki, może być potrzebna ochrona przed gąsienicami zjadającymi listki, a dotyczy to głównie jabłonek. Wszystkie drzewka mogą wymagać oprysku przeciwko mszycom. Podczas kwitnienia pryskamy jabłonie i grusze na parcha i mączniaka, czereśnie i wiśnie na raka i brunatną zgniliznę. Warto wtedy obserwować drzewa, czy nie pojawiają się na nich szpeciele. Pod koniec i po kwitnieniu można zastosować opryski na mączniaka, a dodatkowo dla jabłoni i śliw na, mogące chcieć atakować, owocnice. Okres rozwoju zawiązków to dla jabłoni także dobry czas na opryski przeciwko parchowi i mączniakowi, a dla wiśni i czereśni przeciwko nasionnicy trześniówce. Gdy owoce rosną, najlepiej jest stosować wyłącznie opryski naturalne na mszyce czy parcha.
Opryski krzewów owocowych – terminarz
Początkowo, w okresie wiosennym bezlistnym, można opryskać krzewy owocowe na choroby grzybowe, środkami o uniwersalnym działaniu. Kiedy wejdą w okres kwitnienia, plantacje agrestu zabezpieczamy przed mączniakiem amerykańskim, uprawy malin przed zamieraniem pędów i szarą pleśnią, porzeczki przed mączniakiem, opadziną liści i rdzą wejmutkowo-porzeczkową, plantacje truskawek i poziomek przed mączniakiem, białą plamistością i szarą pleśnią. Po zbiorach krzewy malin i truskawek warto dokładnie obejrzeć, czy liście i pędy nie są porażone przez choroby i ewentualnie oprysk wykonać ponownie.
Odporne odmiany jako ułatwienie uprawy
Dużym ułatwieniem wydaje się być wybranie do swojego ogrodu czy sadu odmian wysoce odpornych na choroby. Warto jednak pamiętać, że nigdy nie można mieć całkowitej pewności, że kolejna mutacja wirusa nie zaatakuje naszego krzewu owocowego lub drzewa, albo że osłabione np. trudną zimą nie stanie się bardziej podatne na choroby grzybowe. Odmiany jabłoni wysoce odporne na choroby to np. jabłoń Ananas Berżenicki (niewrażliwa na parcha i mączniaka), jabłoń Witos (zupełnie niepodatna na parcha), jabłoń Jester (także nie zapada na parcha), jabłoń Antonówka Zwykła i także A. Półfuntowa (stare odmiany, odporne na większość chorób), jabłoń Ligol (unika większości chorób) czy jabłoń Lobo (niewrażliwa na mączniaka i zarazę ogniową). Grusze o podwyższonej odporności to np. odmiany japońskie. Z tych bardziej europejskich wymienić można Lipcówkę Kolorową czy Konferencję. Odporne odmiany śliw to np. stara i dobra śliwa Mirabelka, śliwa Renkloda Althana, śliwa Opal, śliwa President.
Opryskiwanie drzew owocowych i krzewów jest zabiegiem wręcz koniecznym do pozyskania dużych i dorodnych plonów. Nie ma się co obawiać, zwłaszcza stosując naturalne preparaty.